به نقل از «تسنیم»

فارس|منبت؛ هنری از دل تاریخ؛ سوغات زیبای شیراز با جلوه‌های اسلامی در آمیخته است+فیلم

تاریخ انتشار: ۲۲ اسفند ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۷۶۶۹۱۴۲

منبت‌کاری با چوب یکی از ظریف‌ترین صنایع دستی است و قدیمی‌ترین اثر منبت کاری باقی مانده در ایران در چوبی بزرگ مسجد جامع عتیق شیراز است. ۲۲ اسفند ۱۳۹۶ - ۰۴:۲۵ استانها فارس نظرات

به گزارش خبرگزاری تسنیم از شیراز، منبت‌کاری با چوب یکی از ظریف‌ترین صنایع دستی است که تلفیقی از هنر و حوصله هنرمندانی است که با مواد اولیه ارزان و ساده محصولاتی با ارزش خلق می‌کنند، هنرمندانی که با چند قلم و اسکنه‌ای فلزی ذهنیات خود را با خطوط کوفی، نقوش اسلیمی، ختایی و گل و مرغ روی چوب کنده‌کاری می‌کنند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

با توجه به اسناد و مدارک موجود منبت‌کاری در ایران، سابقه این صنعت به 1500 سال می‌رسد و قدیمی‌ترین اثر منبت کاری باقی مانده در ایران در چوبی بزرگ مسجد جامع عتیق شیراز است که مربوط به قرن سوم هجری یعنی حدود 1200 سال پیش است. این در دارای زیرسازی از چوب تبریزی است و روی آن رگه‌هایی از چوب گردو یافت می‌شود.

بعد از ظهور اسلام و با توجه به شیوع روحیه ساخت مراکز و مساجد اسلامی، هنرمندان ایرانی جزء نخستین کسانی بودند که تمامی توان و استعداد خویش را صرف تزئین مساجد کردند و به موازت هنرنمایی معماری، کاشی‌کاران و گچبرها منبت‌کاران نیز آثاری چون رحل قرآن، منبر، در و پنجره‌های که نشان دهنده ذوق و هنر بود، خلق کردند.

منبت‌کاری در دو نوع ریز و درشت بر روی چوب، عاج و استخوان انجام می‌شود و شامل مجسمه‌سازی، نیمرخ و تمام رخ، گلبرگ‌های اسلیمی، ختائی و غیره است. مشبک‌کاری در تزئین قاب‌ها و سایر وسایل تجملی به کار برده می‌شود و معمولاً بر روی چوب‌های گوناگون و عاج و استخوان انجام می‌شود. 

رنگ‌کاری و رویهکوبی به منظور زیباتر ساختن و جلا بخشیدن به کارهای منبت‌کاری و در مراحل نهایی کار است که در هنر تزئینی منبت مورد نظر هنرمندان و صاحبنظران این فن قرار می‌گیرد. رنگ کاری و رویه‌کوبی علاوه بر افزودن بر زیبائی اثر، چوب را از گزند رطوبت و گرما و نظائر آن حفظ می‌کنند.

منبت‌کاری نیز مانند خاتم کاری از هنرهائی است که در دوران صفویه راه پیشرفت و ترقی را به سرعت پیمود و هنرمندان منبت‌کار آثار بسیار زیبایی در این دوره از خود باقی گذاشتند ولی در دوره قاجاریه به علت عدم توجهی که به هنر و هنرمندان شد، این هنر نیز در بوته فراموشی ماند و رو به انحطاط نهاد. 

پس از قاجار هنر منبت نیز مانند سایر صنایع مورد توجه قرار گرفت و زمینه احیای این هنر فراهم شد و منبت کاری که تا این زمان در حال رکود بود مجدداً راه تکامل و تطور را پیمود.

سبک‌های منبت کاری؛ حکاکی، برجسته نمایی و پیکر تراشی سبک‌های این هنر است. در سبک حکاکی روی چوب به کمک ابزار گودبرداری می‌شود و در نتیجه نقشه و طرح پایین‌تر از سطح صاف چوب قرار می‌گیرد، اما در برجسته‌نمایی طرح مورد نظر گویی که از سطح کار کاملا جداست.

سبک دیگری نیز وجود دارد که به پیکرتراشی معروف است، در این سبک زمینه صافی دیگر باقی نمی‌ماند و چوب به طور کامل شکل طرح مورد نظر را می‌گیرد.

استاد منبت کار بنا بر رنگ و جنس کاری که می‌خواهد بسازد، از میان چوب‌های گوناگون چوب مناسب را انتخاب می‌کند. در این میان تعدادی از چوب‌ها از بقیه کاربری بیشتری در ساخت آثار هنری منبت کاری دارند.

چوب گردو، چوب گلابی، چوب چنارف نارون، چوب راش و چوب تبریزی از جمله چوب‌هایی است که استفاده می‌شود. این چوب‌ها هر کدام رنگ منحصر به فردی دارند که در آفرینش‌های هنری کمک قابل توجهی به زیبایی نهایی اثر می‌کنند.

در بین شهرهای ایران دو شهر آباده و شیراز از مراکزی است که در آن منبت کاری و سایر رشته‌های این هنر رواج بسیار دارد و به ویژه در شهر آباده هنر مزبور رونق بیشتری دارد. آباده به گفته امیری، مدیرکل میراث فرهنگی استان فارس نشان ملی جغرافیایی منبت به نام آباده صادر شده که نقش مهمی در رونق این هنر دارد. 

امیری گفته است پایه و اساس هنر منبت سنتی و اصیل ایران از آباده فارس نشأت گرفته و استاد آقاجان نخستین فردی بوده که در این زمینه فعالیت داشته است.

سرپرست معاونت صنایع دستی اداره‌کل میراث‌فرهنگی استان فارس نیز استفاده بیشتر از تیمچه صرافیان برای معرفی منبت را بخشی از اقداماتی می‌داند که باید انجام شود. 

حیدرعلی زاهدیان نژاد مهرماه امسال در گفت‌وگو با تسنیم گفته است طبقه فوقانی تیمچه صرافیان به عنوان ششمین بازارچه صنایع دستی ایران به کارگاه‌های زنده منبت اختصاص پیدا می‌کند تا روند ثبت این شهر تسریع شود. 

انتهای پیام/ش

R41382/P1361/S6,61/CT7

منبع: تسنیم

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۷۶۶۹۱۴۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

از کاهش زمان و فرآیند پروانه ساختمانی تا پیشتازی شیراز به لحاظ ارائه خدمات مهندسی

دیدار مدیریت شهری و هیئت رئیسه سازمان نظام مهندسی فارس در ساختمان سپهبد شهید سلیمانی شهرداری شیراز برگزار شد.

شهردار شیراز در این دیدار اظهار کرد: شهر شیراز و استان فارس در ایام نوروز جزو گردشگر پذیرترین شهر و استان کشور بود که خوشبختانه بدون هیچ حادثه‌ای باوجود بارش شدید باران، سپری شد.

محمدحسن اسدی تصریح کرد: موفقیت‌های کسب شده در شهرداری شیراز حاصل تلاش خانواده ۱۳ هزار نفری این مجموعه، تیم همدل و متخصص مدیریت شهری، شورای اسلامی این کلان‌شهر، دستگاه‌های اجرایی، خدمات‌رسان و نظارتی است و وفاق با نظام مهندسی نیز مرهون این همدلی بین مجموعه‌ای است.

او در بخش دیگر سخنان خود به مسائلی نظیر کاهش مدت زمان و فرآیند صدور پروانه ساختمانی سخن گفت.

شهردار شیراز همچنین بیان کرد: بیش از دو هزار پروزه در شهرداری شیراز فعال است و هیچ پروزه تعطیل و نیمه تعطیلی نداریم.

اسدی خواستار همدلی در حفظ عنوان شیراز؛ پایتخت محیط زیست آسیا شد.

 نایب‌رئیس کمیسیون شهرسازی، معماری و هوشمندسازی شورای اسلامی شهر شیراز نیز در بخشی از این نشست با بیان اینکه اکثر مهندسین شهرداری شیراز در بخش‌های مختلف عضو خانواده بزرگ نظام مهندسی هستند، گفت: نظام مهندسی فارس سرآمد نظام مهندسی‌های سراسر کشور است.

محمود صفایی خاطرنشان کرد: کلان‌شهر شیراز به لحاظ ارائه خدمات فنی و مهندسی نیز سرآمد و موجب افتخار است.

او همچنین با تصریح بر این موضوع که منافع عمومی سرلوحه کار این نهاد قرار دارد، عنوان کرد: نظارت بر تخطی کنندگان مسائل فنی از مهمترین موضوعاتی است که باید برای حفظ قداست مجموعه نظام مهندسی در اولویت قرار گیرد.

قائم مقام شهردار شیراز نیز در ادامه این نشست اظهار داشت: بودجه شهرداری شیراز در سال گذشته و در زمانی که صحبت از تعریف بسته ۵۰ هزار میلیارد تومانی شد، ۲۳ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان بود.

آرش فرج‌زاده با تصریح بر این نکته که در واقع دو برابر کار یکسال، پروژه در شهرداری شیراز تعریف شد، گفت: با همکاری شورای اسلامی شهر شیراز، این مهم محقق و در بهمن ماه ۱۴۰۲ تقریبا نیمی از پروژه‌ها افتتاح و عملیات اجرایی نیم دیگر پروژه‌ها آغاز شد و عملا شهرداری شیراز سال گذشته با تعامل دستگاه‌های اجرایی بیش از ۸۰ هزار میلیارد تومان پروژه را به سرانجام رساند و یا عملیات اجرایی آنها را آغاز کرد.

او با بیان اینکه امسال هم این مهم در حال برنامه‌ریزی است و به زودی اعلام خواهد شد، از تعریف و تدوین برنامه عملیاتی و راهبردی در سال ۱۴۰۲ و ۱۴۰۴ توسط شورای اسلامی شهر و شهرداری شیراز سخن گفت و افزود: ۴۴ پروژه کلان در این راستا تعریف شد که بسته محرومیت‌زدایی نیز یکی از مهمترین این پروژه‌هاست.

فرج‌زاده همچنین تسهیل پاسخگویی به مراجعین شهرداری را از مهمترین برنامه‌های تعاملی و مشترک شهرداری و نظام مهندسی عنوان کرد.

معاون معماری و شهرسازی شهرداری شیراز نیز در ادامه این نشست تاکید کرد: پروژه‌های شهرداری شیراز به همت مدیریت مطلوب، فعال است.

مهدی قلندری با اشاره به در خصوص برنامه‌هایی که توسط معاونت متبوع در بازه زمانی کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت تدوین شده، سخن گفت.

وی همچنین از ارائه آموزش‌های لازم به نیرو‌های متخصص در شش ماهه نخست امسال در رابطه با نرم‌افزار جدید نحوه بررسی نقشه‌های ساخت و تاسیسات خبر داد و گفت: در حال حاضر این مهم به صورت سری انجام می‌شود که با استقرار نرم افزار جدید، آموزش به نیرو‌های متخصص هم در دستور کار قرار خواهد گرفت.

رئیس سازمان نظام مهندسی فارس نیز در این جلسه عملکرد شهرداری شیراز در سال گذشته مبنی بر افتتاح و کلنگ‌زنی بیش از هشتاد هزار میلیارد تومان پروژه را کاری بسیار سخت و تحسین برانگیز عنوان کرد و گفت: این مهم به زبان کاری ساده، اما در عمل بسیار سخت است.

ستار خورشیدی به ارجاع پرونده‌های ساختمانی به سامانه ارجاع و سامانه شفافیت اشاره و تصریح کرد: یکی از ارکان سالم سازی، ایجاد شفافیت است.

او با بیان اینکه در بحث تفکیک نیز نظارت با نرم افزار و ثبت سیستمی انجام می‌شود، خاطرنشان کرد: برای نخستین بار تمام پرونده‌ها در حال اسکن هستند که ۵۰ درصد آنها انجام شده است.

رئیس سازمان نظام مهندسی فارس عنوان کرد: افتخار سازمان نظامی مهندسس فارس این است که با شهرداری به عنوان یکی از ارکان اصلی در ساخت‌وساز و نظارت، راهکار تعاملی را پیش بگیرد.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز